Ο τοκετός στο νερό

...αποτελεί μια αρκετά διαδεδομένη μέθοδο «εναλλακτικού τοκετού». Το ζεστό νερό διεγείρει την απελευθέρωση ορμονών (ενδορφίνες) (Odent, 1983), χαλαρώνει τις νευρικές ίνες με αποτέλεσμα να “κλείσει” η πύλη του πόνου, ενώ παράλληλα  προάγει τη βελτίωση της κυκλοφορίας και της οξυγόνωσης του εμβρύου.

Ιστορική αναδρομή της μεθόδου

Η χρήση του νερού στον τοκετό εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα στο Δυτικό κόσμο, αν και η βύθιση στο νερό ως θεραπευτικό μέσο δεν είναι νέα. Δεν είναι ξεκάθαρο πότε άρχισε να εφαρμόζεται αυτή η μέθοδος, όμως υπάρχουν στοιχεία που δηλώνουν ότι τη χρησιμοποιούσαν για να αντιμετωπίσουν σωματικές, αλλά και ψυχολογικές παθήσεις αρκετοί λαοί, όπως οι Κινέζοι, οι Αιγύπτιοι, οι Ιάπωνες, οι Ασσύριοι, οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες (Reid- Campion, 1997; Reid- Campion, 1990).

Υδροθεραπεία

Η χρήση του νερού ως μέσο χαλάρωσης και αναλγησίας κατά τον τοκετό έχει μεγάλη ιστορία (Garland, 2000). Η συγγραφέας Janet Balaskas αναφέρει θρύλους σύμφωνα με τους οποίους κάτοικοι των νησιών στο Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό γεννούσαν μέσα στη θάλασσα. Επίσης οι Φαραώ της Αιγύπτου εμφανίζονται να γεννιούνται μέσα στο νερό. Ο Igor Tjarkovsky πεπεισμένος για τα πλεονεκτήματα της μεθόδου, βοήθησε στην προώθηση της χρήσης του νερού στη Σοβιετική Ρωσία. Ο Igor Tjarkovsky ήταν Ρώσος γυμναστής, προπονητής κολύμβησης, ερευνητής και επιστήμονας. Προσπάθησε να βοηθήσει την κόρη του να υπομείνει τις επιδράσεις ενός πρόωρου τοκετού τοποθετώντας το νεογνό σε νερό αμέσως μετά τον τοκετό. Η θεωρία του είναι πως η βαρύτητα δεν έχει ευεργετική δράση στο νεογνό και ένα κυρίως υδάτινο περιβάλλον μπορεί να επιταχύνει τη φυσική, πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη. Επίσης υποστηρίζει πως τα νεογνά που γυμνάζονται εντατικά στο νερό θα αναπτύξουν ικανότητες που δεν θα κατέχουν τα παιδιά της βαρύτητας. Για παράδειγμα μερικά μπορούν να επικοινωνήσουν με ζώα, κυρίως με δελφίνια. Ο Tjarkovsky δεν ήταν εκπαιδευμένος επαγγελματίας υγείας, ήταν αμφιλεγόμενος και μερικές φορές ιδιαίτερα ριζοσπάστης σε πολλές από τις μεθόδους του (Odent, 1984). Ο Michel Odent ήταν αυτός που έκανε τη μέθοδο διάσημη στις Ευρωπαϊκές χώρες (Odent, 1983). Ο πρώτος καταγεγραμμένος τοκετός στην Ευρώπη πραγματοποιήθηκε το 1803 στη Γαλλία, όταν μια γυναίκα με πολύωρο και εξαιρετικά δύσκολο τοκετό κατάφερε να γεννήσει μέσα σε μια μπανιέρα με ζεστό νερό. Το ζεστό νερό διεγείρει την απελευθέρωση ενδορφινών (Odent, 1983), χαλαρώνει τις νευρικές ίνες με αποτέλεσμα να “κλείσει” η πύλη του πόνου. Στην Ελλάδα, η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1999.

Ποιος επαγγ. υγείας μπορεί να εκτελέσει τοκετό στο νερό; 

Στην χώρα μας ο τοκετός στο νερό μπορεί να εκτελεστεί είτε από γυναικολόγο και μαία (γνώστες του αντικειμένου) και κατά κύριο λόγο εντός του μαιευτηρίου είτε από ομάδα μαιών, με την ανάλογη εμπειρία, που ασχολούνται με τον τοκετό στο σπίτι. 

Στην Ελλάδα στα Δημόσια μαιευτήρια δεν εκτελείτε τοκετός στο νερό και σε ότι αφορά τα ιδιωτικά μόνο δυο έχουν πισίνα τοκετού. Σε τοκετούς στο σπίτι από Μαίες εκτελείτε ο τοκετός σε νερό είτε μέσα στη μπανιερά  του σπιτιού όταν αυτό είναι εφικτό να εφαρμοστούν οι προδιαγραφές ασφάλειας ( διαστάσεις κλπ), είτε η γυναίκα έχει αγοράσει δική της  φουσκωτή πισίνα, βασισμένη πάλι  σε οδηγίες που θα έχει δώσει η ομάδα μαιών ( μέγεθος κλπ), είτε η ομάδα μαιών έχει τη δική της πισίνα ( birth pool) όπου είναι μια ειδική πισίνα με όλες τις προδιαγραφές, με ειδικό κάλυμμα μιας χρήσης καθώς και εξοπλισμό για το γέμισμα- άδειασμα κλπ. 

 

Σε κάθε περίπτωση ο σωστός εξοπλισμός για τη χρήση της πισίνας και η γνώση σωστής χρήσης , διασφαλίζει την ασφάλεια της διεξαγωγής του τοκετού. Από το θερμόμετρο μέχρι και το αδιάβροχο doppler για την ακρόαση παλμών κάθε εξοπλισμός είναι σημαντικός. 

Ο τοκετός στο σπίτι στο νερό δε διαφέρει από έναν άλλο τοκετό σε ότι αφορά στο βασικό εξοπλισμό που έχει κάθε ομάδα μαιών για την ασφαλή εκτέλεση του. Η μαία που εκτελεί τοκετούς στο σπίτι  ως επιστήμονας και  επαγγελματίας υγείας έχει στις βαλίτσες της πάντα χρήσιμα και "αχρείαστα" αντικείμενα για να είναι προετοιμασμένη για κάθε απίθανο-πιθανό σενάριο κατά την διάρκεια του τοκετού, και γνωρίζει φυσικά να τα χρησιμοποιεί άρτια.

 

Η μαία μπορεί να εξασκήσει το επάγγελμά της σε οποιεσδήποτε συνθήκες και να αναλάβει την εκτέλεση φυσιολογικού τοκετού τόσο στο μαιευτήριο, όσο και στο σπίτι, με χρήση νερού ή όχι

Πάντα με σεβασμό στο πλάνο τοκετού που έχει αποφασιστεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης διαμορφώνεται ο χώρος και οι συνθήκες που έχει επιλέξει το ζευγάρι για να υποδεχθεί την έλευση του νέου μέλους. Η μαία παρούσα από την πρώτη στιγμή (από τη στιγμή που ξεκινά ο τοκετός)  μπορεί να προσφέρει την ασφάλεια στην επίτοκο σε αυτό το ταξίδι.

Ο ρόλος της μαίας στον τοκετό 

 Η μαία είναι άρτια εκπαιδευμένη επιστήμονας και επαγγελματίας υγείας  για να αναλάβει την παρακολούθηση της εγκύου κατά τη διάρκεια της κύησης, αλλά και να αναλάβει με πλήρη ευθύνη την εκτέλεση του τοκετού και την περίθαλψη του νεογνού. Είναι ικανή να ανιχνεύσει επιπλοκές στη μητέρα ή το παιδί και να εκτιμήσει την κατάλληλη ιατρική παρέμβαση ή εφαρμογή επειγόντων μέτρων. 

• Προσφέρει την εκπαίδευση στη προετοιμασία για τον τοκετό κατά τη διάρκεια της κύησης 
• Καταγράφει, διατηρεί  και αξιολογεί το ιατρικό  ιστορικό  της γυναικάς 
• Παρέχει διαρκή  συναισθηματική- ψυχολογική  υποστήριξη 
• Έχει την μαιευτική επίβλεψη & φροντίδα της επιτόκου  καθόλη την διάρκεια του τοκετού για την τήρηση των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας
• Βοηθάει  τη γυναίκα να διαχειριστεί τον πόνο με φυσικές μεθόδους και ενθαρρύνει και καθοδηγεί  τη συνεχή κινητοποίηση της 
• Συμβάλει στην επιτάχυνση του τοκετού με φυσικές μεθόδους, σεβόμενη το πλάνο τοκετού της κάθε γυναικάς ( birth plan)  
• Εκτελεί το φυσιολογικό τοκετό με ασφάλεια και  επιστημονική αρτιότητα  
• Αναγνωρίζει τις επιπλοκές και είναι εκπαιδευμένη  να τις αντιμετωπίζει και να τις διαχειρίζεται για την ασφάλεια της γυναικάς & του παιδιού, ως επιστήμονας έχει τη δυνατότητα άριστης συνεργασίας και προσέγγισης άλλων ιατρικών ειδικοτήτων για την επίλυση ζητημάτων 
• Είναι εκπαιδευμένη να παρέχει τη φροντίδα αλλά και την επιστημονική αξιολόγηση ( κλινική κατάσταση) για  το νεογνό από την πρώτη στιγμή της γέννησης του.
• Προάγει, υποστηρίζει και καθοδηγεί στην εδραίωση του Μητρικού θηλασμού  από τη πρώτη στιγμή της γέννησης του νεογνού .
• Καθοδηγεί τη γυναικά για την προσωπική της φροντίδα κατά τη διάρκεια της λοχείας
• Στις περιπτώσεις όπου ο τοκετός είναι στο σπίτι (ανεξάρτητα με πισίνα ή όχι) είναι νομικά  υπεύθυνη  για την εκτέλεση του και η αρμοδιότητα της είναι να εκδώσει  τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την πιστοποίηση του τοκετού σε δημόσιο φορέα  

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η μαία ως επιστήμονας υγείας έχει πρόσβαση σε κάθε ιατρικό μαιευτικό σεμινάριο και συνέδριο  όπου  και  εμπλουτίζονται μέσα από την επιστημονική τεκμηρίωση της παγκόσμιας μαιευτικής κοινότητας. Κατά συνέπεια  της  δίνεται η δυνατότητα να είναι γνωστής των τελευταίων οδηγιών και προσέγγισης  όλων των μαιευτικών θεμάτων.

Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου

Η χρήση του νερού φαίνεται να έχει πολλά πλεονεκτήματα για την επίτοκο και το έμβρυο- νεογνό και να επηρεάζει την εξέλιξη του τοκετού. Υπάρχουν όμως και απόψεις σύμφωνα με τις οποίες τα οφέλη περιορίζονται στο πρώτο στάδιο μόνο (ACOG, AAP, 2014).

Βύθιση στο νερό με δυνατότητα εναλλαγής θέσεων 

1. Μειωμένος πόνος της επιτόκου- απουσία της ανάγκης για χρήση φαρμακευτικής αναλγησίας (επισκληρίδιος αναλγησία, ραχιαία αναλγησία, παρατραχηλικός αποκλεισμός) (ACOG, AAP, 2014; Johnson, Taylor, 2010).

2.Ελεύθερη κίνηση της επιτόκου- δυνατότητα εναλλαγής θέσεων (Cluett, Burns, 2011; Mammas, 2009; Kassim, 2005; Pinette, 2004).

3.Εξασφαλίζοντας στην επίτοκο ένα ήρεμο περιβάλλον, χωρίς φόβο περιορίζει την έκκριση ορμονών του στρες και κατεχολαμινών και  αυξάνει την έκκριση της ωκυτοκίνης και ενδορφινών (APA, 2013). Οι συστολές της μήτρας γίνονται πιο ρυθμικές, πιο αποτελεσματικές και λιγότερο επώδυνες.

4.Επιτάχυνση της εξέλιξης του τοκετού (Cluett, Burns, 2011).

5.Η επίτοκος είναι χαλαρή σωματικά και πνευματικά, διατηρεί την αυτονομία της (McKenna, Symon, 2013) και μπορεί να συγκεντρωθεί στη διαδικασία και να βιώσει τον τοκετό της αυξάνοντας έτσι την ικανοποίηση από αυτή την εμπειρία της (Cluett, Burns, 2011).

6.Τέλος, υποστηρίζεται πως η μυϊκή χαλάρωση που προκαλείται σε προχωρημένη διαστολή είναι ικανή να αυξήσει την ενέργεια της επιτόκου (APA, 2013).

7.Το θερμό νερό αυξάνει την ελαστικότητα του περινέου με αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού τραυματισμών (APA, 2013).

8. Η χρήση του νερού μειώνει τον αριθμό επεμβατικών πράξεων (Johnson, Taylor, 2010).  .

9.Παρέχει στο νεογνό μια πιο ομαλή μετάβαση από την ενδομήτρια στην εξωμήτρια ζωή, καθώς του εξασφαλίζει ένα  οικείο περιβάλλον παρόμοιο με αυτό της μήτρας  (Johnson, Taylor, 2010).

Η διαδικασία και οι προδιαγραφες χρησης

Ο τοκετός στο νερό μπορεί να πραγματοποιηθεί στο μαιευτήριο ή στο σπίτι, εφόσον πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Δεν απαιτείται εξειδικευμένος εξοπλισμός. Η πισίνα που θα χρησιμοποιηθεί (μια απλή φουσκωτή πισίνα) πρέπει να έχει το κατάλληλο μέγεθος έτσι ώστε να μπορεί να γεμίσει επαρκώς με νερό (η στάθμη του νερού να φτάνει το στήθος της γυναίκας όταν εκείνη είναι καθιστή) και να έχει καθαριστεί σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής. Το νερό που θα χρησιμοποιηθεί είναι ουσιαστικά νερό βρύσης στην κατάλληλη θερμοκρασία.

Η διαδικασία του «τοκετού στο νερό» πραγματοποιείται σε μια μπανιέρα ή πισίνα τοκετού με ζεστό νερό. Μερικές γυναίκες επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν το νερό μόνο κατά το στάδιο της διαστολής, ενώ άλλες επιθυμούν να παραμείνουν σε αυτό και κατά το στάδιο της εξώθησης (APA, 2013).

Για την πραγματοποίηση τοκετού με τη χρήση νερού θα πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές και προϋποθέσεις. Σκοπός είναι να εξασφαλιστεί  η υγεία της επιτόκου και του εμβρύου- νεογνού κατά τη διάρκεια του τοκετού.

ΑΔΙΑΒΡΟΧΟ DOPPLER για ακρόαση  παλμών  

1.  Καταρχήν το μέγεθος της πισίνας τοκετού πρέπει να επιτρέπει να γεμίσει η πισίνα με νερό μέχρι το επίπεδο του στήθους της γυναίκας όταν εκείνη βρίσκεται σε καθιστή θέση (Johnson, Taylor, 2010). 
2. Ο καθαρισμός της πισίνας είναι απαραίτητος πριν και μετά τη χρήση της έτσι ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης λοιμώξεων. Τα κόπρανα της επιτόκου, το μηκώνιο, όπως επίσης και πήγματα αίματος θα πρέπει να απομακρύνονται από το νερό με τη χρήση απόχης (APA, 2013). 

   

   Έλεγχος  θερμοκρσίας 

3. Η θερμοκρασία του νερού πρέπει να είναι τέτοια ώστε η γυναίκα να νιώθει άνετα (RCOG/ RCM, 2006). Παρόλα αυτά δεν πρέπει να ξεπερνάει τους 37- 37.5 βαθμούς Κελσίου (NICE, 2007; NCCWCH, 2007)  κατά τη διάρκεια του πρώτου σταδίου, ενώ στο στάδιο της εξώθησης πρέπει να είναι ανάμεσα στους 36- 37 βαθμούς (APA, 2013). Σύμφωνα με το Βασιλικό Κολέγιο Μαιών(2011) συστήνεται να αξιολογείται η θερμοκρασία του νερού, αλλά και της επιτόκου κάθε μία ώρα, κατά το στάδιο της διαστολής, για να διασφαλιστεί ότι η γυναίκα είναι άνετα και δεν εμφανίζει υποθερμία. Κατά το στάδιο της εξώθησης ο έλεγχος θα πρέπει να γίνεται κάθε 15 λεπτά (Royal Cornwall Hospitals, 2013).  Επιπλέον πρέπει να ελέγχεται και ο καρδιακός ρυθμός του εμβρύου με αδιάβροχο Sonicaid monitor.
4. Η είσοδος στο νερό γίνεται ανάλογα με την επιθυμία της γυναίκας και αφού έχει προηγηθεί λήψη των ζωτικών της σημείων. Συστήνεται να γίνει εφόσον η διαστολή βρίσκεται στα 4-5 εκατοστά για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα (Eriksson et al 1997). Σύμφωνα με έρευνες η βύθιση στο νερό πριν τα  5 εκατοστά διαστολής του τραχήλου οδηγεί σε αύξηση της διάρκειας του πρώτου σταδίου του τοκετού και της ανάγκης για χρήση ωκυτοκίνης και επισκληριδίου αναλγησίας (RCM, 2011).
   
5. Γενικά η επίτοκος θα πρέπει να ενυδατώνεται συχνά για να αποφευχθεί ο κίνδυνος αφυδάτωσης, οι συστολές θα πρέπει να ελέγχονται με ψηλάφηση της μήτρας, να ελέγχονται οι παλμοί του εμβρύου ανά τακτά χρονικά διαστήματα (κάθε 15 λεπτά για 1 λεπτό) και η γυναίκα να μη μένει μόνη της (Royal Cornwall Hospitals, 2013).

Δεύτερο στάδιο τοκετού (εξώθηση)

ΕΞΩΘΗΣΗ ΣΕ ΗΜΙΚΑΘΙΣΤΗ ΘΕΣΗ 

ΕΞΩΘΗΣΗ  ΣΕ ΚΑΘΙΣΤΗ ΘΕΣΗ

ΕΞΩΘΗΣΗ  ΣΤΑ ΓΟΝΑΤΑ

ΕΞΩΘΗΣΗ ΣΕ ΑΙΩΡΗΣΗ

Έξοδος από το νερό

Υπάρχουν περιπτώσεις που ενώ αρχικά η επίτοκος πληρούσε τα κριτήρια εισόδου στο νερό κατά τη διάρκεια του τοκετού της, μπορεί να προκύψουν συνθήκες που να οδηγούν στην ανάγκη εξόδου της από το νερό. Για παράδειγμα εάν περάσουν δύο ώρες από την ώρα εισόδου και ο τοκετός δεν έχει ολοκληρωθεί συστήνεται η γυναίκα να βγει από την πισίνα. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση που υπάρχει κάποιος παράγοντας που προκαλεί ανησυχία σχετικά με την κατάσταση της μητέρας ή του εμβρύου, όπως είναι σύμφωνα με τις υπάρχουσες οδηγίες οι παρακάτω:

Ø  Θερμοκρασία της μητέρας πάνω από 37.5 βαθμούς Κελσίου (Royal Cornwall Hospitals, 2012)

Ø  Ταχυκαρδία του εμβρύου (Royal Cornwall Hospitals, 2013)

Ø  Κολπική αιμορραγία (United Lincolnshire Hospitals NHS Trust, 2012)

Ø  Παρουσία μηκωνίου (Royal Cornwall Hospitals, 2013)

Ø Οι συστολές επιβραδύνονται κατά το δεύτερο στάδιο (United Lincolnshire Hospitals NHS Trust, 2012)

Ø  Όταν απαιτείται περινεοτομή (United Lincolnshire Hospitals NHS Trust, 2012)

Ø  Παρουσία επιπλοκών όπως η αύξηση της αρτηριακής πίεσης της επιτόκου ή η εμβρυική δυσχέρεια  (United Lincolnshire Hospitals NHS Trust, 2012)

Ø Όταν ζητηθεί χορήγηση οπιοειδών ή επισκληριδίου ως αναλγησία (United Lincolnshire Hospitals NHS Trust, 2012)

Ø  Ανάγκη της γυναίκας για ούρηση ή κένωση (United Lincolnshire Hospitals NHS Trust, 2012)

Το τρίτο στάδιο του τοκετού

Το τρίτο στάδιο του τοκετού (στάδιο της υστεροτοκίας) παρεμβάλλεται ανάμεσα στην έξοδο του εμβρύου και την έξοδο του πλακούντα και των υμένων από τη σχισμή του αιδοίου (Archie, Biswas, 2003). Όσον αφορά το στάδιο της υστεροτοκίας δεν έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες ώστε να δικαιολογούνται πιθανά οφέλη της εκτέλεσης του μέσα στην πισίνα τοκετού (Cluett, Burns, 2011). Αν είναι κλινικά εφικτό και το επιθυμεί η γυναίκα, ένα φυσιολογικό τρίτο στάδιο μπορεί να πραγματοποιηθεί στο νερό. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, είναι πιο δύσκολο να εκτιμηθεί η απώλεια αίματος, η οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες μπορεί να είναι γύρω στα 500 ml (RCM, 1994).  

Πλακούντας

Υποστηρίζεται πως στην περίπτωση τοκετού στο νερό υπάρχει ο θεωρητικός κίνδυνος της εμβολής νερού, που προκύπτει όταν νερό εισαχθεί στο κυκλοφορικό σύστημα της επιτόκου. Για το λόγο αυτό συστήνεται ο τοκετός του πλακούντα και των μεμβρανών να γίνει εκτός νερού.

Κριτήρια ασφαλείας 

Βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση τοκετού στο νερό είναι η επιθυμία της γυναίκας. Ο τοκετός στο νερό προκαλεί ανησυχία σχετικά με τη διαχείριση ξαφνικών επειγόντων περιστατικών (Gilbert, Tookey, 1999). Για το λόγο αυτό προτείνονται ως κριτήρια ασφαλείας τα παρακάτω:

•   Τελειόμηνος κύηση ενός εμβρύου σε κεφαλική προβολή (Chapman, Charles, 2009).
•   Ανεπίπλεκτη εγκυμοσύνη διάρκειας μεταξύ 37 και 42 εβδομάδων (Johnson, Taylor, 2010).
• Αυτόματη ρήξη των εμβρυικών υμένων εντός των προηγούμενων 24 ωρών με διαυγές αμνιακό υγρό (Johnson, Taylor, 2010).
•   Απουσία ένδειξης συνεχούς καρδιοτοκογραφικής παρακολούθησης προβολή (Chapman, Charles, 2009) . 

Αντενδείξεις 

Υπάρχουν, όμως, ορισμένες καταστάσεις στις οποίες η χρήση του νερού στον τοκετό δεν προσφέρεται ως επιλογή. Τέτοιες καταστάσεις είναι οι παρακάτω:

1.  Άρνηση της μητέρας (Johnson, Taylor, 2010)
2. Εμπύρετο νόσημα της μητέρας (Johnson, Taylor, 2010)
3.  Χρήση οπιοειδών κατά τον τοκετό τις τελευταίες 2 ώρες (NICE, 2007)
4. Παρουσία οποιουδήποτε παράγοντα μπορεί να διακυβεύσει την ασφάλεια της μητέρας ή του νεογνού (Johnson, Taylor, 2010)
5.  Έρπης, καθώς μεταδίδεται εύκολα μέσω του νερού (APA, 2013)
6.  Εκτεταμένη αιμορραγία της μητέρας (APA, 2013)
7.  Πολύδυμη κύηση, αν και παγκοσμίως γίνονται αρκετοί τοκετοί δίδυμων κυήσεων στο νερό επιτυχώς, είναι μια κατάσταση η οποία θα πρέπει να συζητηθεί πριν γίνει η επιλογή της μεθόδου τοκετού (APA, 2013)
8.  Πρόωρος τοκετός (APA, 2013)
9.  Τέλος, υπάρχουν και καταστάσεις στις οποίες υπάρχει διχογνωμία σχετικά τη σημασία τους για τη διεξαγωγή τοκετού στο νερό.
10.  Γνωστή λοίμωξη (πχ από στρεπτόκοκκο ομάδας Β), λόγω του φόβου μετάδοσης από τη μητέρα στο νεογνό ή μεταξύ των επιτόκων. Εφόσον όμως τηρούνται οι τυπικοί κανόνες προφύλαξης  και τα πρωτόκολλα καθαρισμού και υγιεινής υπάρχει η δυνατότητα να αποφασιστεί η διεξαγωγή του τοκετού στο νερό (Johnson, Taylor, 2010).
11.  Ανάγκη συνεχόμενης ηλεκτρονικής παρακολούθησης του εμβρύου.
12. Προηγούμενος τοκετός με καισαρική τομή. 
13.  Υψηλός δείκτης μάζας σώματος (BMI). Σε περίπτωση που υπάρξει επείγουσα ανάγκη είναι δυσκολότερη η ταχεία ανάδυση της επιτόκου από την πισίνα (Johnson, Taylor, 2010). 
14.  Τοκετός μετά τη μεσολάβηση παρατεταμένου χρονικού διαστήματος από τη ρήξη των εμβρυικών υμένων, όπου ο κίνδυνος ανιούσας λοίμωξης θεωρείται υψηλός (Johnson, Taylor, 2010) .

Οι κίνδυνοι

Γενικά υπάρχει ποικιλία ερευνών γύρω από τη μέθοδο αυτή, αλλά ο αριθμός που αφορά τους κινδύνους που προκύπτουν είναι πολύ μικρός (APA, 2014).

Σύμφωνα με το Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων (2001) στην περίπτωση τοκετού στο νερό υπάρχει ο θεωρητικός κίνδυνος της εμβολής νερού, που προκύπτει όταν νερό εισαχθεί στο κυκλοφορικό σύστημα της επιτόκου.

Yποστηρίζεται  ότι υπάρχει η πιθανότητα εισρόφησης   νερού κατά τη διάρκεια του τοκετού. Σε περίπτωση που  το έμβρυο κατά τη διέλευση του  από τον πυελογεννητικό σωλήνα δυσκολευτεί και πιεστεί ο ομφάλιος λώρος τυλίγεται και περιπλέκεται, έτσι το έμβρυο  ίσως  προσπαθήσει να πάρει ανάσα με αποτέλεσμα να εισπνεύσει νερό και πιθανόν να πνιγεί. Αυτό βέβαια, συμβαίνει σπάνια, καθώς τα νεογνά παίρνουν φυσιολογικά ανάσα εφόσον εκτεθούν στον αέρα, ή μετά την απολίνωση του ομφαλίου λώρου (APA, 2014). 

Ένας τρίτος κίνδυνος που προκύπτει είναι να σπάσει ο ομφάλιος λώρος κατά την έξοδο του νεογνού από το νερό. Έρευνες δείχνουν ότι η επιπλοκή αυτή είναι πιο συχνή στον τοκετό στο νερό σε σχέση με τον τοκετό στη στεριά (Schafer, 2014), αλλά  όταν γίνει έγκαιρη διάγνωση δεν υπάρχουν περεταίρω επιπλοκές (Cros, Preston, 2002). 

Τα ευρήματα σχετικά με τη χρήση του νερού στη διεθνή βιβλιογραφία είναι πολλά. Πολλοί ερευνητές ασχολήθηκαν με τα πλεονεκτήματα της χρήσης του νερού και τις επιδράσεις του στην επίτοκο και το νεογνό, καθώς και με τους κινδύνους της μεθόδου. Άλλοι ερευνητές επέλεξαν να ασχοληθούν με την εμπειρία των γυναικών που επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν το νερό ως αναλγητικό μέσο κατά τη διάρκεια του τοκετού τους.  Σύμφωνα με τη Susan Hall (1998) ο κύριος λόγος που οι γυναίκες που συμμετείχαν στη μελέτη της επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν το νερό στον τοκετό τους ήταν η επιθυμία τους να έχουν τον έλεγχο του σώματός τους. Το γεγονός ότι είχαν τον έλεγχο του σώματος τους αύξησε την ικανοποίηση τους από την εμπειρία του τοκετού τους. Οι γυναίκες δήλωσαν πως ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν τον πόνο και να λάβουν αποφάσεις σχετικά με τη διαδικασία, έχοντας πάντα την υποστήριξη της μαίας.

Το 2003 από την έρευνα της Helen Richmond όπου συμμετείχαν 240 γυναίκες που είχαν γεννήσει με τη χρήση νερού  φάνηκε πως οι επίτοκες όταν μπαίνουν στην πισίνα τοκετού αισθάνονται περισσότερο ήρεμες και ανακουφισμένες. Αυτό αποδεικνύεται από το πώς περιέγραψαν την εμπειρία τους. Στη μελέτη αναφέρεται πως λόγω της άνωσης οι γυναίκες είχαν τον έλεγχο του σώματός τους και ελευθερία κινήσεων και το ζεστό νερό τους προκαλούσε χαλάρωση και αίσθημα ασφάλειας. Επίσης περιέγραψαν τις συστολές ως λιγότερο επώδυνες και τη διαδικασία αρκετά ξεκούραστη. Τέλος,  δήλωσαν ιδιαίτερα ικανοποιημένες από το γεγονός ότι δεν ήταν περιορισμένες στο κρεβάτι και συνδεδεμένες με monitor, αλλά είχαν τη δυνατότητα να κινούνται και να αλλάζουν θέσεις. 

Σχόλιο ερευνητη 

Από προσωπική μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της πτυχιακής μου εργασίας προέκυψε ότι ο λόγος που επέλεξαν οι γυναίκες να χρησιμοποιήσουν το νερό στον τοκετό τους είναι η φυσικότητα της μεθόδου.

Το γεγονός ότι παρέχει ομαλή μετάβαση του νεογνού στην εξωμήτρια ζωή και η επιθυμία να μην χρησιμοποιήσουν φαρμακευτικά αναλγητικά μέσα τις ώθησε να επιλέξουν τη συγκεκριμένη μέθοδο, έπειτα από ενημέρωση που είχαν από τη μαία ή το μαιευτήρα τους. Ανεξάρτητα από το αν τελικά γέννησαν στο νερό ή όχι  οι γυναίκες δήλωσαν απόλυτα ικανοποιημένες από την εμπειρία τους και την περιέγραψαν με ενθουσιασμό.  Είχαν τον έλεγχο του σώματός τους και τη δυνατότητα να κινούνται μέσα στην πισίνα και να αλλάζουν θέσεις, γεγονός που τις χαλάρωνε και τις ικανοποιούσε, ενώ παράλληλα τους επέτρεψε να βιώσουν τον τοκετό τους.  Η μειωμένη διάρκεια του τοκετού και ο μειωμένος πόνος επηρέασαν θετικά την εμπειρία τους.

Η χρήση του νερού στον τοκετό εμφανίστηκε στο Δυτικό κόσμο τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για μια εναλλακτική μέθοδο τοκετού με πολλά οφέλη για την επίτοκο και το νεογνό, που εξασφαλίζει εκτός από ένα καλό περιγεννητικό αποτέλεσμα και μια πολύ ωραία εμπειρία για τα  ζευγάρια.

Επιμέλεια & Έρευνα Κείμενου: Κώστογλου Έριφύλη, ΜΑΙΑ, μέλος της ομάδας "ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ"

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

"ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕΣΩ ΑΡΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟ

Βασισμένη ιδέα κειμένου από την προσωπική πτυχιακή εργασία της Κώστογλου Εριφύλης ( με επιβλ. καθηγήτρια: Αντωνάκου Αγγελική) με τίτλο " Η εμπειρία των γυναικών που έκαναν χρήση του νερού στον τοκετό τους στην Ελλάδα. Ποιοτική μελέτη." που παρουσιάστηκε στο Α.Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης, Τμήμα Μαευτικής 2014

1.      American College of Obstetricians & Gynecologists, American Academy of Pediatrics, 2014, Immersion in water during labor and birth, Committee Opinion No 594

2.      Archie CL, Biswas MK, 2003, The course and conduct of normal labor and delivery. In: Current Obstetric & Gynecologic Diagnosis & Treatment. De Cherney AH, Nathan L New York, Lange Medical Books

3.      American Pregnancy Association, 2014 Waterbirth (http://americanpregnancy.org/labor-and-birth/water-birth/)

4.      American Pregnancy Association, 2013, Waterbirth (http://americanpregnancy.org/labor-and-birth/water-birth/)

5.      Chapman V., Charles C., 2009 The midwife’s labour and birth handbook ed 2, Oxford Wiley- Blackwell pp 93-105

6.      Cluett ER, Burns E, 2011, Immersion in water in labour and birth Cochrane Database of Systematic Reviews Issue 2

7.      Cluett ER, Burns E.,2009 Immersion in water in labour and birth In: Cluett Elizabeth Cochrane Database of Systematic Reviews

8.      Cro S, Preston J, 2002, Cord snapping at waterbirth delivery, BR J 10(8): 494-497

9.      Eriksson M, Maltson LA, Ladfors L, 1997, Labour and delivering in a birthing pool. British Journal of Midwifery 7(3):165-71

10.  Gilbert E.S.,2007 Manual of high risk pregnancy and delivery (4^th edition) St.Louis: Mosby

11.  Gilbert RE, Tookey PA, 1999, Perinatal mortality and morbidity among babies delivered in water: surveillance study and postal survey. British Medical Journal 319(7208): 183-7

12.  Hall S, 1998 Staying in control: women’s experiences of labour in water, Midwifery vol 14 (1):30-36

13.  Johnson R.,Taylor W.,2010 Δεξιότητες στη Μαιευτική Φροντίδα,3^η Έκδοση, Αθήνα

14.  Kassim Z, Sellars M, Greenough A, 2005, Underwater birth and neonatal respiratory distress. BMJ 330(7499):1071-2

15.  Mammas In, Thiagorajan P, 2009, Water aspiration syndrome at birth- report of two cases. Journal of Maternal- Fetal and Neonatan Medicine 22(4):365-7

16.  McKenna J, Symon A, 2013, Water VBAC: Exploring a new frontier for women’s autonomy, Midwifery  (http://dx.doi.org/10.1016/j.midw.2013.10.004)

17.  National Collaborating Centre for women’ and children’s health (NCCWCH), 2007, Clinical guideline, Intrapartum care. Care of healthy women and their babies during childbirth, London

18.  National Institute for health and Clinical Excellence (NICE), 2011, Cesarean Section, NICE Clinical Guidelines 132, NICE London (http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/13620/57163.57163.pdf )

19.  National Institute for health and Clinical Excellence (NICE), 2007 Intrapartum care: care of healthy women and their babies during childbirth. Clinical Guideline 55, London (http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/11837/36280/36280.pdf )

20.  Odent M, 1984, Birth Reborn, Souvenir Press, Beccles & London

21.  Odent M, 1983, Birth Under Water, The Lancet 322(8365):1476-77

22.  Pinette MG, Wax J, Wilson E, 2004, The risk of underwater birth. American Journal of Obstetrics and Gynecology 5:1211-5

23.  Richmond H, 2003, Women’s experience of waterbirth. Practising Midwife 6:26-31

24.  Royal College of Midwives (RCM), 2011 The use of water in labour and birth. Midwifery practice Guideline

25.  Royal College of Midwives, 1994,  The use of water during birth. London: RCM

26.  Royal College of Obstetricians & Gynaecologists, 2007, Birth after previous caesarean birth, RCOG Green-top Guidelines No 45, London (http://www.www.rcog.org.uk/files/rcog-corp/GTG4511022011.pdf)

27.  Royal College of Obstetricians & Gynaecologists, 2001, Birth in water, RCOG Statement No1, Oxford

28.  Royal College of Obstetricians & Gynaecologists/ Royal College of Midwives, 2006 Immersion in water during labour and birth, Joint Statement No1, London

29.  Royal Cornwall Hospitals NHS Trust, 2013, Waterbirth and the use of water during labour and birth- Clinical Guideline

30.  United Lincolnshire Hospitals NHS Trust, 2012, Waterbirth (http://bigbirthas.co.uk/download/hospital_policy/united_lincolnshire_hospitals_nhs_trust/Waterbirth.pdf%20Nov%202012.pdf)