"Το μωρό δε θέλει να θηλάσει...(;)"

"Το μωρό δε θέλει να θηλάσει...(;)"

Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε μητέρες να παραπονιούνται πως ξαφνικά το παιδί τους σταμάτησε να θηλάζει. Έτσι ξαφνικά, ανεξήγητα. Μάλιστα όταν περιγράφουν ένα τέτοιο περιστατικό ακούγονται πικραμένες, απογοητευμένες και αγχωμένες. Είναι μια κατάσταση που δύσκολα μπορούν να διαχειριστούν, καθώς βιώνουν απόρριψη. Νιώθουν ανεπαρκείς για το παιδί τους και ότι δεν μπορούν να του προσφέρουν αυτό που χρειάζεται. Θεωρούν υπεύθυνο τον εαυτό τους γι αυτή την κατάσταση και δεν ξέρουν τι να κάνουν για να την αποτρέψουν και να διακόψουν τον απογαλακτισμό, όπως συνηθίζουν να το ερμηνεύουν. 

Απεργία θηλασμού

Ως απεργία θηλασμού ορίζεται η αιφνίδια άρνηση του βρέφους να θηλάσει The Australian Breastfeeding Association, 2012; Schlner, 2006). Η κατάσταση αυτή μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε φάση της ζωής ενός  παιδιού (Schlner, 2006), συνήθως όμως παρουσιάζεται μετά τον τρίτο μήνα ζωής. Βιβλιογραφικά αναφέρεται ότι διαρκεί περίπου δέκα ημέρες, αλλά έχουν αναφερθεί και περιστατικά όπου είχε μεγαλύτερη διάρκεια. Τις περισσότερες φορές ερμηνεύεται ως απογαλακτισμός (Wilson, 2015) και προκαλεί έντονο άγχος και ανησυχία στις θηλάζουσες μητέρες (Nayyeri et al, 2015) καθώς το εκλαμβάνουν ως άρνηση προς τις ίδιες και το βιώνουν ως απόρριψη από το παιδί τους.

Απογαλακτισμος 

Η διαφορά της απεργίας από τον απογαλακτισμό είναι πως ο δεύτερος δεν εμφανίζεται τόσο ξαφνικά. Ένα παιδί ξεκινάει τη διαδικασία του απογαλακτισμού γύρω στους 18- 24 μήνες ζωής, σπάνια νωρίτερα. Επίσης η διαδικασία του απογαλακτισμού έχει διάρκεια. Το παιδί αρχίζει να παραλείπει γεύματα μέχρι κάποια στιγμή να σταματήσει τελείως να θηλάζει.

Αίτια απεργίας θηλασμού 

Τα αίτια της απεργίας θηλασμού ποικίλουν και μπορεί να σχετίζονται με το ίδιο το παιδί, τη μητέρα ή το γάλα ( Nayyeri et al, 2015).  Ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω (Chidiere et al, 2015; Naayyeri et al, 2015;  Wambach et al, 2010; Feigelman, 2011; Breastfeeding Promotion Society Commissioned the Ministry of Health, 2009; Marandi et al, 1993):

  

1. Πόνος στη στοματική κοιλότητα λόγω κάποιας πληγής, μόλυνσης ή εμφάνισης δοντιών ή ωτίτιδα. Λόγω του πόνου το παιδί δυσκολεύεται να «πιάσει» το στήθος και να κάνει θηλαστικές κινήσεις. Σε περίπτωση ωτίτιδας το αυτί του παιδιού πονάει και δυσκολεύεται να θηλάσει λόγω στάσης.
2. Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Ενώ το παιδί κάνει θηλαστικές κινήσεις και αντλεί γάλα από το μαστό αυτό παλινδρομεί και του προκαλεί αναγωγές με αποτέλεσμα να το δυσκολεύει.
3. Ρινική συμφόρηση, η οποία δυσκολεύει την αναπνοή κατά τη διάρκεια του θηλασμού.
4. Παθήσεις του μαστού (πχ μαστίτιδα)
5. Αλλαγή στο πρότυπο θηλασμού. Ο θηλασμός είναι ελεύθερος και κατ’ απαίτηση του βρέφους. Όταν από το ελεύθερο ωράριο θηλασμού προσπαθούμε να περάσουμε σε θηλασμό με πρόγραμμα προκαλούμε την αντίδραση του παιδιού με όχι και τόσο επιθυμητά αποτελέσματα.
   
   
6. Κατάχρηση πιπίλας ή χρήση bibero  με αποτέλεσμα τη σύγχυση θηλών.
7. Αργή, μειωμένη ή αυξημένη παραγωγή γάλακτος. Στην περίπτωση αργής ή μειωμένης παραγωγής το βρέφος χρειάζεται περισσότερη ώρα και προσπάθεια για να προσλάβει την απαραίτητη ποσότητα γάλακτος με αποτέλεσμα να κουράζεται. Αντιθέτως, όταν η παραγωγή είναι αυξημένη, η ποσότητα που λαμβάνει είναι μεγάλη και δυσκολεύεται να τη διαχειριστεί με αποτέλεσμα να πνίγεται.
8. Αλλαγή στη γεύση του γάλακτος λόγω φαρμάκων ή ορμονικών αλλαγών (πχ κύηση).
9. Άσχημη εμπειρία θηλασμού. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν κατά τη διάρκεια κάποιου γεύματος το παιδί δάγκωσε τη μητέρα κι εκείνη αντέδρασε έντονα (πχ φώναξε) με αποτέλεσμα αυτό να τρομάξει και να συνδέσει το θηλασμό με κάτι άσχημο.
10. Αποχωρισμός μητέρας- παιδιού, όταν η μητέρα επιστρέψει στην εργασία της ή αν χρειαστεί να απομακρυνθεί από το παιδί για κάποιο διάστημα.
    
    
    
    
    
11. Αλλαγή στο περιβάλλον του παιδιού λόγω κάποιας μετακόμισης ή ένταση στο σπίτι λόγω προβλημάτων, τσακωμών του ζευγαριού ή πολλών επισκεπτών.
12. Ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή του παιδιού. Καθώς το παιδί μεγαλώνει αρχίζει να έλκεται από τα διάφορα ερεθίσματα που υπάρχουν γύρω του με αποτέλεσμα να αποσπάται η προσοχή του και να μη μπορεί να συγκεντρωθεί και να θηλάσει.
13.  Για την απεργία θηλασμού έχει ενοχοποιηθεί  και ο έρπης (Mathers et al, 2007), αλλά δεν υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία που να το στηρίζει, οπότε το αναφέρουμε  με επιφύλαξη.

Τρόπος αντιμετώπισης

ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

- ΣΩΣΤΗ ΕΝΗΜΈΡΩΣΗ -

 ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ 

Η απεργία θηλασμού συνήθως σταματάει το ίδιο ξαφνικά, όπως ξεκίνησε και το δίδυμο μητέρας- παιδιού συνεχίζουν το θηλασμό όπως πριν  (Winchell, 1992). Ο επιτυχής θηλασμός χρειάζεται υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον, υπομονή και επιμονή.

Απο την πλευρά της υγείας του παιδιού

Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση είναι μια επίσκεψη στον παιδίατρο για να αποκλείσουμε ή να θεραπεύσουμε κάποιο θέμα υγείας του παιδιού. ( όπως είναι τα αίτια που αναφέρθηκαν παραπάνω 1-3)

   

Ο ρόλος της μαίας στον τρόπο αντιμετώπισης 

Ο ρόλος της μαίας ξεκινάει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνεχίζεται στον τοκετό και ολοκληρώνεται με το πέρας της λοχείας. Η λοχεία είναι μια περίοδος πολύ σημαντική και η μαία έχει καταλυτικό ρόλο. Η περίοδος της λοχείας είναι αυτή που συνδέεται με το θηλασμό και η μαία είναι ο επαγγελματίας υγείας που θα βοηθήσει τη γυναίκα και σε αυτό το ταξίδι! Η μαία εκπαιδεύει τις γυναίκες τόσο για την αξία και τα οφέλη του μητρικού θηλασμού, όσο και για διάφορες θέσεις και στάσεις στις οποίες θα μπορούσε να θηλάσει. Βρίσκεται δίπλα της και παρακολουθεί ότι όλα βαίνουν καλώς με το θηλασμό, ότι το βρέφος τρέφεται σωστά και επαρκώς και στην περίπτωση που προκύψει κάποιο πρόβλημα είναι εκπαιδευμένη για να τοαναγνωρίσει και να το αντιμετωπίσει . Αυτό προκύπτει και από την συνεχή επιστιμονική ενημέρωση που προβαίνει κατεπιλογην για κάθε μαιευτικό θέμα. Τέλος, η ικανότητά της για σωστή λήψη και αξιολόγηση ιστορικού συμβάλει στο να μπορεί να αντιληφθεί τυχόν καταστάσεις που δυσκολεύουν τη γυναίκα και να εκμαιεύσει πληροφορίες που θα τη βοηθήσουν να δημιουργήσει ή να αναδιαμορφώσει το πλάνο θηλασμού ανάλογα με τις ανάγκες της μητέρας και του βρέφους.

 Από την πλευρά της μητέρας
Για τα αίτια που αναφέρονται παραπάνω ( 4-8) προσπαθούμε  να επιλύσουμε τα θέματα αυτά με ένα καινούριο πλάνο θηλασμού και πράττουμε αναλόγως σε κάθε περίπτωση. 

 Όταν τα αίτια είναι ψυχολογικά  ( 9-11) θα πρέπει να εντοπιστεί το ακριβές αίτιο μέσα από την συζήτηση. Το πιο σημαντικό  και ο στόχος   είναι η ηρεμία μητέρας-βρέφους και ψυχικά αλλά και η ηρεμία  και ασφάλεια του περιβάλλοντος 

"Επαναρύθμιση"της δυάδας  μητέρας-βρέφους

 Έπειτα από την πρώτη προσέγγιση μπορούμε να δοκιμάσουμε διάφορους τρόπους για να βοηθήσουμε το παιδί να αρχίσει και πάλι να θηλάζει. Συστήνονται οι παρακάτω:

1.    Θηλασμός κατά τη διάρκεια του ύπνου ή όταν το βρέφος νυστάζει.

2.    Εναλλαγή θέσεων/ στάσεων θηλασμού, καθώς κάποια άλλη θέση ή στάση μπορεί να είναι πιο βολική για το παιδί και να το διευκολύνει.

3.    Θηλασμός εν κινήσει. Πολλά βρέφη φαίνεται να προτιμούν να θηλάσουν όταν η μαμά περπατάει ή τα κουνάει ελαφρά.

4.    Ήσυχος, ήρεμος και χωρίς πολύ φως χώρος, χωρίς ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή του παιδιού. Το ήσυχο και ήρεμο περιβάλλον είναι πολύ σημαντικό για να μπορέσει ένα παιδί να θηλάσει.

5.    Δέρμα με δέρμα επαφή!!

• Θεραπευτικά μπάνια (Σε μια μπανιέρα με ζεστό νερό η μαμά ξαπλώνει και τοποθετεί το παιδί πάνω της δέρμα με δέρμα. Το ζεστό νερό χαλαρώνει το παιδί και η δέρμα με δέρμα επαφή διευκολύνει το θηλασμό.),
  

• Co-sleeping ύπνος μαζί ή ακριβώς  δίπλα στο μωρό,
  
  
  
  
  
•  χρήση sling ( με το sling το παιδί παραμένει κοντά στο μαστό και έτσι έχει πρόσβαση σε αυτόν κάθε φορά που επιθυμεί να κάνει κάποια θηλαστική κίνηση).
  

Όπως έχει ήδη αναφερθεί η απεργία θηλασμού σταματάει το ίδιο ξαφνικά όπως εμφανίζεται. Σημαντικό είναι να επιβεβαιώσουμε τη μητέρα ότι υπάρχει αιτία  που  εξηγεί  τη συμπεριφορά του βρέφους  και να την ενθαρρύνουμε να αρχίσει και πάλι να θηλάζει  (Breastfeeding Promotion Society Commissioned the Ministry of Health, 2009).Η μητέρα χρειάζεται σωστή ενημέρωση και υποστήριξη για να την αντιμετωπίσει. Αξιολογώντας πρώτα τα αίτια που οδήγησαν στην απεργία θηλασμού, με υπομονή και επιμονή η κατάσταση αυτή μπορεί να ξεπεραστεί και το ταξίδι του θηλασμού να συνεχιστεί (Nayyeri et al, 2015). .Σεβομενοι παντα τη μοναδικοτητα της δυαδας μητερας- παιδιου.

Επιμέλεια  Κείμενου: Κώστογλου Έριφύλη, ΜΑΙΑ, μέλος της ομάδας "ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ"

Βιβλιογραφία:

• Το κείμενο είναι περίληψη της Βιβλιογραφικής Ανασκόπησης που παρουσιάστηκε στο 3^ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχοπροφυλακτικής Εταιρείας, Αθήνα, 8-10 Απριλίου 2016. Με θέμα: " Απεργία θηλασμού: Ενα νέο άγχος για τη θηλάζουσα μητέρα ", 2016, Νεραντζόγλου Καλλιόπη, Μαία  Κώστογλου Εριφύλη, Μαία 
• Chidiere O, Uchenna E, Ikenna N, Ogechukwu A, Ifeyinwq O, Ejike O, Asinobi I, 2015, Early Cessation of Breastfeeding: A neglected Nutritional Challenge among Infants, International Journal of Clinical Nutrition 3(1):12-16
•  Nayyeri F, Raji F, Haghnazarian E, Shariat M, Dalili H, 2015, Frequency of “nursing strike” among 6-month-old infants, at East Tehran Health Center and Contributing Factors, Journal of Family and Reproductive Health, vol 9 (3):137-140
•  Wilson J, 2015, Nursing strike. Breastfeeding Center of Pittsburgh. Available and retrieved on 13/11/2015 from http://breastfeedingcenterofpittsburgh.com/nursing-strike/
•  The Australian Breastfeeding Association, 2012, Breast refusal[updated 2012 October; cited 2012 December]. Available from https://www.breastfeeding.asn.au/bf-info/breast-refusal
• Kronborg H, Vaeth M, Kristensen I, 2012, The effect of early postpartum home visits by health visitors: a natural experiment. Public Health Nurs, 29:289-301
• Feigelman S, 2011, The first year in: Kliegman RM, Behrman Re, Jenson HB, Stanton BF, editors. Nelson Textbook of Pediatrics. 18^th ed. Philadelphia Saunders: 46
•  Wambach K, Riordan J, 2010, The cultural context of breastfeeding. In: Riordan J, Wambach K, editors. Breastfeeding and Human Lactation, 4^th edition. Boston and London: Jones and Bartlett: 245
•   Breastfeeding Promotion Society Commissioned the Ministry of Health, 2009, Treatment and Medical Education in collaboration with the United Nations children’s fund (UNICEF). Training set of promotion of breastfeeding education. Techran:228-32
•   Mathers LJ, Mathers RA, Brotherton DR, 2007, Herpes zoster in the T4 dermatome: a possible cause of breastfeeding strike. J Hum Lact, 23:70-1
•   Schnler RJ, 2006, Breastfeeding continuity in: Schnler RJ editor. Breastfeeding Handbook for Physicians, American Academy of Pediatrics, 2^nd edition. USA: Publisher, American Academy of Pediatrics:106
•   Marandi A, Afzali HM, Hossaini AF, 1993, The reasons for early weaning among mothers in Teheran. Bulletin of the World Health Organization, 71(5):561-569
•   Winchell K, 1992, Nursing strike: misunderstanding feelings. J. Hum Lact, 8:217-219