ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

Η εγκυμοσύνη είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας. Δυστυχώς όμως, υπάρχουν φορές που συνοδεύεται από παθολογικές καταστάσεις, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης.

Ως σακχαρώδης διαβήτης κύησης ορίζεται η διαταραχή ανοχής της γλυκόζης  που εμφανίζεται ή διαγιγνώσκεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Πρόκειται για μία κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι πολύ υψηλά.

Η παθολογική αυτή κατάσταση προκαλείται λόγω της ελλιπούς έκκρισης ινσουλίνης από τον οργανισμό (μια ορμόνη σημαντική για τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα) με αποτέλεσμα να μη μπορεί να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες που δημιουργούνται κατά την κύηση.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

Η εμφάνιση της συγκεκριμένης πάθησης συνδέεται με μια σειρά προδιαθεσικών παραγόντων. Μερικοί από τους παράγοντες αυτούς είναι:

- Η παχυσαρκία (κατάσταση όπου ο δείκτης μάζας- BMI σώματος ξεπερνά το 30)

- Η προχωρημένη ηλικία της εγκύου

Εγκυμοσύνη σε ηλικία άνω των σαράντα  σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παθολογικών καταστάσεων , μία από τις οποίες είναι και ο σακχαρώδης διαβήτης.

-Η εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή η γέννηση νεογνού με βάρος σώματος άνω των 4.500γρ

-Το οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη, δηλαδή  περιπτώσεις όπου πρόσωπα του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος (συγγενείς πρώτου βαθμού) πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο.

-Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερανδρογοναιμία, ωοθηκική δυσλειτουργία και ωοθήκες πολυκυστικής μορφολογίας).

Διάγνωση

Η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη κύησης μπορεί να γίνει με μια απλή εξέταση αίματος και τη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (καμπύλη ζαχάρου) που πραγματοποιείται ανάμεσα στην 24η και 28η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. 

Από τη στιγμή της διάγνωσης η γυναίκα θα πρέπει να παρακολουθείται από μια ομάδα εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας. Συγκεκριμένα θα πρέπει να παρακολουθείται από κάποιο γιατρό που ειδικεύεται στο σακχαρώδη διαβήτη (ενδοκρινολόγος), τη μαία και το μαιευτήρα, καθώς και ένα διατροφολόγο.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη στην εγκυμοσύνη αρχίζει με τη σωστή διατροφή και την άσκηση. Αν ο συνδυασμός αυτών των δύο αποδειχτεί αρκετός είναι πολύ πιθανό να μη χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή.

Η αποτελεσματικότητα της διατροφής  ελέγχεται με τη μέτρηση του βάρους της εγκύου και των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα της.

Καλό είναι το διαιτολόγιο της γυναίκας να οριστεί από διατροφολόγο ο οποίος θα την ενημερώσει σχετικά με το ποιες τροφές επιτρέπονται ή απαγορεύονται, την ποσότητα φαγητού που πρέπει να λαμβάνει, καθώς και για τη συχνότητα των γευμάτων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι συστήνεται η λήψη τροφών με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (GI), όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα τρόφιμα ολικής άλεσης.

Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένας τρόπος μέτρησης της ταχύτητας απορρόφησης της γλυκόζης από τον οργανισμό. Οι τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη απαιτούν μεγαλύτερο χρόνο πέψης και η γλυκόζη απελευθερώνεται στο αίμα με πιο αργό ρυθμό.

Συνδυαστικά με την υγιεινή διατροφή η άσκηση συμβάλλει θετικά στη μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Ως ιδανική άσκηση συστήνεται το περπάτημα.

Αν μετά από μία με δύο εβδομάδες τα επίπεδα γλυκόζης δεν είναι φυσιολογικά ή το έμβρυο φανεί μεγάλο στο υπερηχογράφημα συστήνεται η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής. Σύμφωνα με το Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων φαρμακευτική αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη κύησης θα χρειαστεί μία στις πέντε γυναίκες.

Επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη κύησης

Οι περισσότερες γυναίκες που αναπτύσσουν διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη έχουν υγιή εγκυμοσύνη και υγιή μωρά, αλλά ο  σακχαρώδης διαβήτης  κύησης  περιστασιακά μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα , ειδικά αν είναι αρρύθμιστος.

 

Ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης συνδέεται με αυξημένα ποσοστά καισαρικών τομών και προκλήσεων τοκετού, καθώς και με συχνές υπογλυκαιμικές κρίσεις.  Πολλές φορές οδηγεί σε πρόωρο τοκετό, δηλαδή πραγματοποίηση του τοκετού πριν τη συμπλήρωση των 37 εβδομάδων κύησης. Μπορεί να συνυπάρχει με υπέρταση κύησης και προεκλαμψία και έχει ενοχοποιηθεί για παράταση του σταδίου της εξώθησης κατά τον τοκετό, αυξημένα ποσοστά λοιμώξεων  και ατονία μήτρας μετά τον τοκετό, δηλαδή αδυναμία της μήτρας να συσπαστεί μετά την έξοδο του εμβρύου και του πλακούντα με αποτέλεσμα την αιμορραγία.

  Όσον αφορά το νεογνό, ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης συνδέεται με μακροσωμία  εμβρύου και αυξημένο βάρος γέννησης (>4000γρ). Επίσης συνδέεται με υπογλυκαιμία  και υπερχολερυθριναιμία  του νεογνού, παχυσαρκία στην παιδική ηλικία, αναπνευστικές επιπλοκές όπως είναι το σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας (RDS) ή παροδική ταχύπνοια του νεογνού (TTN) και τη γέννηση νεογνών με υπολειπόμενη ενδομήτρια ανάπτυξη.

Ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού μειώνει τους κινδύνους όλων αυτών των επιπλοκών τόσο για τη μητέρα όσο και για το νεογνό.

Ο τοκετός

Ιδανικά ο τοκετός πραγματοποιείται ανάμεσα στις 38 - 40 εβδομάδες κύησης. Θα συζητηθούν τα οφέλη του φυσιολογικού τοκετού και της καισαρικής τομής  και θα αποφασιστεί η κατάλληλη μέθοδος. Κατά τη διάρκεια του τοκετού γίνεται συνεχής καρδιοτοκογραφική παρακολούθηση  και έλεγχος επιπέδων γλυκόζης κάθε 1 ώρα.

Αμέσως μετά τον τοκετό το νεογνό παραδίδεται στο νεογνολόγο, που πρέπει να είναι παρών κατά την ώρα της γέννησης. Αν το νεογνό δεν χρήζει περαιτέρω φροντίδας θα μείνει με τη μητέρα. Γίνεται έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης του νεογνού λίγες ώρες μετά τον τοκετό για να διαπιστωθεί ότι δεν είναι πολύ χαμηλά.

Μετά τον τοκετό τα επίπεδα γλυκόζης της γυναίκας συνήθως επιστρέφουν στα φυσιολογικά επίπεδα. Σε αντίθετη περίπτωση η παρακολούθηση και η θεραπευτική αντιμετώπιση  συνεχίζεται μέχρι τη σταθεροποίησή τους. 

Τέλος, καλό θα ήταν να επισημάνουμε ότι και στην περίπτωση σακχαρώδη διαβήτη κύησης ο μητρικός θηλασμός αποτελεί την ιδανική μέθοδο σίτισης του νεογνού.




Επιμέλεια & Έρευνα Κείμενου: Κώστογλου Έριφύλη, ΜΑΙΑ, μέλος της ομάδας "ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ"

Βιβλιογραφία:

—  Royal College of Obstetricians and Gynaecologists,2013, Gestational Diabetes

—  Nankervis A, Conn J. 2013 , Gestational Diabetes Mellitus. Negotiating the confusion. Australian Family Physician vol 42 , No8

—  Queensland Health, 2009 , Healthy eating for gestational diabetes mellitus

—  Morses RG , Morris G , Petocz P , SanGil F , Garg D, 2011 , Impact of the potential new diagnostic criteria on the prevalence of gestational diabetes mellitus in Australia. Med J . Aust 194:338-40

—  NHS -National Institute for Health and Clinical Excellence , 2008 , Diabetes in pregnancy. Management of diabetes and its complications from pre-conception to the postnatal period

—  Αντσακλής Α., 2011 Μαιευτική και Γυναικολογία, Εκδόσεις Παρισιανού ΑΕ, Αθήνα

—  Baby Centre, 2013 , Diet for Gestational Diabetes

—  NCCWCH,2008 , Diabetes in pregnancy . Management of diabetes and its complications from pre-conception to the postnatal period. National Collaborating Centre for Women’s and Children’s Health, London :RCOG Press

—  NICE, 2010 , Weight management before , during and after pregnancy. National Institute For Health and Clinical Excellence . Public Health Guidance 27

—  Diabetes UK , 2011 , Evidence-based nutrition guidelines for the prevention and management of diabetes . London: diabetes UK

—  NHS Choices , 2012 , Gestational Diabetes

—  Group Health, 2011 , Gestational Diabetes Screening and Treatment Guideline

—  Capula C, Chiefari E, Vero A, Arcidiacono B,Iiritano S, Puccio L, Pullano V, Foti D, Brunetti A, Vero R , 2013 , Clinical  Study Gestational Diabetes Mellitus: Screening and Outcomes in Southern Italian Pregnant Women, ISRN Endocrinology Volume 2013

—  Ιατράκης Γ., 2009 Βιβλίο Μαιευτικής, Εκδόσεις Δεσμός, Αθήνα

—  Kalra P, Anakal M , 2013 , Peripartum management of diabetes. Indian J. Endocrinol Metab . Suppl 1 : s72-s76

—  Government of Western Australia. Department of Health. Women and Newborn Healthy Service King Edward Memorial Hospital , 2013 , Healthy Eating For GD